وجود مبارك حضرت امير عليه السلام را بهترين كسى كه معرفى مى‏كند خود اوست و پيغمبر صلى الله عليه و آله و ائمه عليهم السلام. آن مقامى كه براى خود حضرت هست بايد جستجو كرد و گرنه آنچه پيش ما دشوار است آن‏را نبايد پيش حضرت امير به حساب آورد. مى‏بينيد ابن ابى الحديد در وصف حضرت امير در جلد دوم شرح نهج‏البلاغه يك مطلبى دارد كه عملش براى خيلى از ماها دشوار است. امّا ابن ابى الحديد اين‏را به‏عنوان فضل ممتاز حضرت به حساب نمى‏آورد فضل علوى را در جلد ششم بازگو مى‏كند در جلد دوّم مى‏فرمايد: حضرت امير دأب و رسمش اين بود كه هر هفته جمعه بيت‏المال را جاروب مى‏كرد «يكنس بيت المال كل جُمُعة و يصلى فيه ركعتين و يقول ليشهد لى يوم القيامة»
 يعنى هر هفته بيت‏المال را توزيع مى‏كرد، جارو مى‏كرد و دو ركعت نماز در بيت‏المال خالى شده مى‏خواند و مى‏گفت تا در قيامت براى من شهادت بدهد، اين كارها مقدور كسى‏نيست شما كه بيگانه نيستيد، اين كار را شايد اوحدى از علما در طول تاريخ بكند يا كرده باشد. اين همه بيت‏المال در بيوتات هست منتهى كسى باورش نمى‏آيد كه ممكن است فردا پس فردا بميرد.
اينكه هر هفته بيت‏المال را توزيع كند و به مستمندان برساند و دو ركعت در هر هفته نماز در آن بخواند و بگويد تا شهادت بدهد، كار على است. امّا نه كار مهمّ او و نبايد گفت آنوقت بيت‏المال چيزى نداشت. اين بعد از فتح ايران و روم بود و حكومت اسلامى خيلى چيز داشت.
در صدر اسلام وجود مبارك رسول گرامى صلى الله عليه و آله مال فراوانى نداشت اصحاب صفه در زحمت بودند، خيلى‏ها با فقر زندگى مى‏كردند، امّا بعد از فتح ايران و روم و آمدن غنايم جنگى به حجاز خيلى‏ها چيزدار بودند. در چنين حكومتى حضرت امير «يكنس بيت‏المال فى كل جمعه و يصلى فيه ركعتين و يقول يشهد لى يوم القيامة» اين يك فضيلت است اين‏را ممكن است يك زاهدى در دنيا بكند. اين‏را ابن ابى الحديد در جلد دوّم نقل مى‏كند.
آنگاه در جلد ششم كه مى‏رسد در ذيل خطبه 86، آنجا كه معارف توحيدى را تشريح مى‏كند در يك خطبه كوچك تقريباً سه سطرى هشت مسأله از مسايل عميق عقلى را طرح مى‏كند. ابن ابى الحديد در اينجاست كه مى‏گويد «واعلم ان مباحث العدل و التوحيد …»           اينها ميراث على است غير از على احدى در اسلام اين حرفها را نزده، البته وجود مبارك رسول الله عليه و اله آلاف التحية والثناء كه معلم كل است مستثنى‏ است، او خارج از بحث است، فوق بحث است، مى‏فرمايد: «آگاه باشيد» كه مباحث عدل و توحيد در اسلام به بركت اين مرد الهى شناخته شده و هيچيك از صحابه پيامبر به اين حرفها نرسيده «و لم يتصوروه اذ لو تصوروه لذكروه» 
 مى‏فرمايد سايرين اصلًا درك نمى‏كردند اگر درك مى‏كردند آن‏را نقل مى‏كردند.
زمامدارها و علما نوعاً دو حرف دارند يك خطبه دارند و يك خطابه. خطبه‏ها همان حرفهايى است كه با خداوند دارند و خطابه آن حرفهايى است كه با مخاطبين و مردم‏دارند، آن حمد و ثنا خُطبه است، آن سخنرانى خطابه است.
ابن ابى الحديد مى‏گويد: نه در خطبه و نه در خطابه آنها اين حرفها اصلًا پيدا نمى‏شود، احدى از صحابه اين حرفها را نزده است.
مرحوم علامه طباطبايى مكرر در مكرر اين جمله را مى‏فرمود: در كتاب «اسْدُ الْغابَه فى‏ مَعْرِفَةِ الصَّحابِه» و ساير كتابهاى تراجم، تقريباً بيش از دوازده هزار نفر صحابى را معرفى كرده‏اند اين دوازده هزار نفر به اندازه حضرت امير حرف نياوردند، آنها هم پيامبر صلى الله عليه و آله را ديدند سالهاى متمادى با او بودند، خوب دوازده هزار نفر يك طرف و يك نفر يك طرف. مى‏فرمود اين تعداد هرگز به اندازه حضرت امير حرف ندارند، امّا ابن ابى الحديد مى‏فرمايد: آنها اصلًا اين حرفها را درك نمى‏كردند اگر درك مى‏كردند، مى‏گفتند.
آنچه كه به معرفى خود حضرت امير برمى‏گردد در همين سه بخش است. بقيه مادون و زيرمجموعه اين سه بخشند، يكى مسأله مبدأ است و يكى معاد است و يكى وحى و نبوت، اين سه مسأله است كه اصلى هستند. بقيه اگر عدل‏است به‏يكى‏از اوصاف حسناى خدا برمى‏گردد و اگر امامت است كه به جانشينى وحى و نبوت برمى‏گردد، در حقيقت حرف اصلى معرفتى را همين اصول سه‏گانه به عهده دارند، مى‏بينيد در اصول سه‏گانه است كه حضرت امير خود را اينچنين معرفى مى‏كند در نهج‏البلاغه هست كه ذعلب از حضرت سؤال كرد شما خدا را ديديد يا نه فرمود «ما كُنْتُ اعْبُدُ رَبّاً لَمْ ارَه»  مگر مى‏شود كه من نبينم و بپرستم بعد هم فرمود «لا تَراهُ الْعُيُونُ الْابْصارِ بِمُشاهِدَةِ الْعَيان وَلكِنْ تُدْرِكُهُ الْقُلُوبُ بِحَقايِقِ الْايمانِ» 
 اين ديگر وقف او بود كسى جرئت نكرد اينطور بگويد.
در مسأله معاد هم فرمود «لَوْ كُشِفَ الْغِطا مَاازْدَدْتُ يَقيناً»  اين اشاره به نفى موضوع است يعنى براى من غطايى نيست «لَوْ كُشِفَ الْغَطاء» ديگران براى من تفاوتى نمى‏كند چون من در غطا نيستم نه اينكه واقعاً براى من غطايى هست پوششى هست من محجوبم امّا حجاب كه برداشته شد براى من تفاوتى نمى‏كند، فرق نمى‏كند.
مبدأ آن؛ و معاد هم اين و بينهما كه وحى و نبوت و صراط باشد، در خطبه قاصعه حرفش اين است كه «انّى‏ ارى‏ نُورَالْوَحْىِ وَ اشُمُّ رِيْحَ النُّبُوَّةِ» 
 به پيامبر صلى الله عليه و آله عرض كرد اين ضجه و ناله چيست كه من مى‏شنوم؟ حضرت فرمود اين آه و ناله شيطان است، شيطان بعد از آمدن وحى و نبوت من نااميد شد كه در اين سرزمين معبود شود. خودش فرمود:
من نور وحى را مى‏بينم، بوى وحى را مى‏شنوم، خودش حجت خدا و معصوم است، در حضور معصوم ديگرى به نام پيامبر صلى الله عليه و آله گفت. خودش معصوم است و هم تقرير شده معصوم. بعد وجود مبارك پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: «يا على انَّكَ تَسْمَعُ ما اسْمَعُ وَ تَرى‏ ما ارى‏ وَ لكِنَّكَ لَسْتَ بِنَبِىٍّ وَ انَّكَ لَوَزيرٌ»  اين‏را ديگر در غوالى اللئالى نقل نكردند، سيد در نهج‏البلاغه نقل كرده، پس ما سه اصل در عالم هستى بيشتر نداريم در هر سه على گفت من حضور دارم، نه اين‏كه مى‏فهمم، فرمود من مى‏بينم!
علم كه از اين سه ضلع بيشتر نيست، خداست، قيامت است و وحى و نبوت، بقيه ديگر زير مجموعه اين اصولند، در هر سه بخش هم وجود مبارك حضرت فرمود من شاهد، حاضر و ناظرم، آنجا فرمود من مى‏بينم. در نبوت فرمود: من بوى نبوت را مى‏شنوم و در قيامت هم فرمود «لو كشف الغطا ما ازددت يقيناً» آن هم من مى‏بينم، اين على است، ما به اين على فخر مى‏كنيم شاگرد اين على هستيم.